1. Ez da
kapritxoa kooperatiba-legeriak betekizun zorrotzak ezartzea
kooperatiba-sozietateen "deskooperatibizazioa" arautzeko orduan. Dela
kapital-sozietate bihurtuz, dela soldatapekoak kontratatuz, dela jarduerak
filialen bitartez bideratuz, pizgarri ekonomiko garrantzitsua dago
autokudeatutako enpresek erabat edo partzialki sozietate autokudeatuak izateari
utz diezaioten. Arrazoi berberengatik, inbertsio berriak mekanismo
"deskooperatibizatuen" bidez bideratzeko pizgarria oso handia da.
2. Hain zuzen
ere, horregatik, kooperatibak "deskooperatibizatzeko" tresnak, praktikan,
elementu interesgarria izan daitezke kooperatiben inbertsio-pizgarria
handitzeko. Gogora dezagun kooperatibek inbertsio-pizgarri handia dutela
defentsarako inbertsioetarako, eta kapital-sozietateek baino pizgarri txikiagoa
inbertsio hedakorretarako. Izan ere, kapital-sozietateen bidez edo
soldatapekoak kontratatuz inbertsio hedakorrak bideratzeak nabarmen areagotzen
du inbertsio horiek egiteko pizgarri ekonomikoa.
3. Egiaztapen
horrek etengabeko zalantza eragiten die kooperatiba-legeriari eta
kooperatiba-enpresetako kudeatzaile eta zuzendariei. Soldatapekoak zuzenean edo
zeharka -filialen bidez- kontratatzeko tresnak erabiltzeak jarduera
"deskooperatibizatzen" du, baina, aldi berean, inbertsio hedakorrak
egitea errazten du. Kontua da egoera horren aurrean zer egin behar duten
legeriak eta kooperatibek.
4. Logikoa
denez, zerga-legeriak, hasiera batean, halako kasuetara egokitu beharko luke
bere erregulazioa, kooperatiben berariazko zerga-tratamendutik kanpo utziz
kooperatiboak ez diren kontratuak.
5. Kooperatiba-legeria
substantiboaren kasua bestelakoa da. Legeria horrek, alde batetik,
kooperatiba-sozietateen irudia defendatu beharko luke, izen hori oso deskooperatibizatuak
diren enpresak erabiltzea saihestuz. Bestalde, enpresak dinamizatzeko tresna
garrantzitsua izan daitekeenez, deskooperatibizazio partziala ahalbidetu
beharko luke.
6. Kudeaketa
kooperatiboaren ikuspegitik, logika autogestionarioa bera bateragarria izan
liteke aldi baterako deskooperatibizazio partzialeko mekanismoekin.
Soberakin-maila handia duten kooperatibetan bereziki, soldatapekoak kontratatuz
egiten den inbertsio hedakorrak baliabideak langile berriengana bidegabe eskualdatzea
ekidin dezake. (Edo langile berriengandik, galerak dituzten kooperatiben
kasuan). Sarritan, irabaziak eta galerak aldi luze batean garatutako
jardueraren emaitzari dagozkio. Langile berriek berehala parte hartzen badute
emaitza positibo edo negatibo horietan, oso litekeena da langile batzuen eta
besteen artean bidegabeko baliabide-eskualdaketa gertatzea. Aldi baterako
desoreka horiek konpontzea zaila da egungo kooperatiben legediaren esparruan.
Langile berriak soldatapeko langile gisa aldi baterako kontratatuz gero, arazo
hori praktikan konpon daiteke, eta, aldi berean, kooperatiben
inbertsio-pizgarria handitu.
Kooperatibak eta Gizarte Ekonomiari buruzko EKAI
Center-en dokumentuak